Retinoid là hoạt chất “quốc dân” được ưa chuộng trong hành trình chăm sóc da, từ điều trị mụn, cải thiện lão hóa đến phục hồi cấu trúc da. Tuy nhiên, nếu dùng sai cách hoặc chưa có kiến thức đầy đủ, bạn rất dễ gặp phải các phản ứng phụ như khô, bong tróc, kích ứng, nổi mụn ẩn hoặc nhạy cảm với ánh nắng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn xử lý từng tác dụng phụ không mong muốn khi sử dụng hoạt chất này.
Nguyên nhân
Một trong những tác dụng phụ đầu tiên và thường gắp nhất khi bắt đầu dùng Retinoid là hiện tượng da khô căng, bong vảy nhẹ quanh mũi, miệng hoặc vùng gò má. Nguyên nhân là vì Retinoid thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào nhanh hơn, khiến lớp tế bào chết bong ra trước khi lớp da mới kịp hoàn thiện. Đồng thời, nó cũng làm mỏng tạm thời lớp sừng bảo vệ khiến da mất nước nhiều hơn.
Cách khắc phục
Để tránh tình trạng bong tróc, khô da khi sử dụng Retinoid, cần đảm bảo dưỡng ẩm sâu và đều đặn mỗi ngày, đặc biệt là sau bước Retinoid vào buổi tối. Bạn có thể tham khảo một số sản phẩm phục hồi cho tình trạng bong tróc, khô da sau:
Payot Adaptogen Rehydrating Serum
Tinh chất dưỡng ẩm sâu, giúp tái tạo độ ẩm cho da trong hơn 24 giờ. Chứa chiết xuất từ hoa thủy sinh và trái cây mọng nước, hỗ trợ phục hồi sự thoải mái và rạng rỡ cho làn da.
Payot N°2 Soothing Cloud Cream
Kem dưỡng dành cho da nhạy cảm, dễ bị kích ứng. Chứa hơn 92% thành phần từ thiên nhiên, bao gồm hoa nhài, prebiotic và men vi sinh, giúp làm dịu các triệu chứng sưng viêm, kích ứng và mẩn đỏ trên da.
Payot N°2 Soothing Petal Oil Serum
Tinh chất dầu chiết xuất từ cánh hoa hồng, dầu hạnh nhân, hoa nhài, hạt lanh và dầu maca. Giúp tăng cường khả năng bảo vệ da, cân bằng độ ẩm và làm dịu làn da nhạy cảm.
Một mẹo hiệu quả để tránh tác dụng phụ này là sử dụng phương pháp “sandwich” khi skincare. Cụ thể như sau: bôi một lớp dưỡng nhẹ, tiếp đến là một lớp Retinoid và cuối cùng là khóa ẩm bằng lớp kem phục hồi dày hơn. Ngoài ra, nếu có dấu hiệu da bị bong tróc, khô căng thì nên giảm tần suất xuống 2–3 lần/tuần trong giai đoạn đầu và luôn theo dõi cảm giác căng rát trên da.
2. Kích ứng, đỏ rát
Nguyên nhân
Nguyên nhân chủ yếu khiến da bị kích ứng, đỏ rát là do dùng nồng độ Retinoid quá cao, thoa lên da còn ẩm hoặc kết hợp sai hoạt chất (như BHA/AHA hoặc vitamin C mạnh). Khi đó, da có thể xuất hiện đỏ từng mảng, nóng rát nhẹ, thậm chí châm chích khi rửa mặt.
Cách khắc phục
Để khắc phục tình trạng này, trước tiên, bạn cần giảm nồng độ sản phẩm đang dùng (chẳng hạn từ Retinol 1% về 0.3%) hoặc đổi sang dạng thức Retinoid khác nhẹ dịu hơn (như Retinal hoặc Retinoic Ester).
Nên thoa lên da khô hoàn toàn, vào buổi tối, và tránh dùng chung với các acid trong thời gian đầu.
Nếu da đỏ nhiều hoặc có cảm giác nóng rát, hãy ngưng Retinoid trong vài ngày, tập trung dưỡng phục hồi bằng kem chứa niacinamide, madecassoside, ceramide. Chỉ khi da dịu lại thì mới tiếp tục routine với Retinoid.
3. Ngứa râm ran, châm chích nhẹ
Nguyên nhân
Cảm giác ngứa râm ran hoặc châm chích là hiện tượng nhiều người gặp phải khi dùng Retinoid những lần đầu. Đây là dấu hiệu cho thấy hàng rào bảo vệ da đang yếu đi, khiến da dễ bị ảnh hưởng bởi các hoạt chất mạnh. Đặc biệt, nếu bạn từng dùng BHA hoặc tẩy tế bào chết hóa học trước đó thì da sẽ càng nhạy cảm hơn với Retinoid.
Cách khắc phục
Trước tiên, cần kiểm tra xem bạn có đang dùng Retinoid trên da ẩm hoặc sau bước acid không – vì đây là nguyên nhân phổ biến khiến da bị châm chích. Nếu có, cách đơn giản nhất để khắc phục là để da khô hoàn toàn từ 15–20 phút sau rửa mặt rồi mới thoa sản phẩm.
Ngoài ra bạn cần duy trì dưỡng ẩm ít nhất 2 lần/ngày, ưu tiên các sản phẩm chứa niacinamide 5%, giúp củng cố hàng rào bảo vệ da. Nếu tình trạng này kéo dài sau 3–4 tuần, bạn nên giảm nồng độ, hoặc đổi sang các dạng thức Retinoid khác ổn định và nhẹ dịu hơn (như Retinaldehyde hay Retinoic Ester).
4. Da nhạy cảm với ánh nắng hơn, dễ bắt nắng
Nguyên nhân
Một trong những tác dụng phụ đáng quan ngại nhất khi dùng Retinoid là hoạt chất nãy có thể khiến da tăng độ nhạy cảm với ánh sáng. Điều này xảy ra vì Retinoid làm mỏng lớp sừng ngoài cùng, khiến da mất khả năng tự bảo vệ khỏi tia UV. Do đó, nếu chống nắng kỹ, da sẽ dễ bị sạm, nám, thậm chí nổi mẩn đỏ hoặc ngứa rát sau khi ra nắng.
Cách khắc phục
Vì vậy, khi dùng Retinoid. chống nắng phải trở thành bước bắt buộc mỗi sáng. Hãy chọn kem chống nắng phổ rộng, SPF từ 50+, PA++++, dùng sau bước dưỡng và thoa lại sau mỗi 2–3 tiếng nếu tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.
Ngoài ra nên hạn chế dùng Retinoid vào ban ngày, kể cả dạng Retinol dịu nhẹ. Chỉ nên dùng vào buổi tối khi không có ánh sáng mặt trời.
5. Purging (đẩy mụn)
Nguyên nhân
Một trong những hiện tượng khiến nhiều người bỏ cuộc khi dùng Retinoid là tình trạng mụn nổi nhiều hơn trong vài tuần đầu. Đây được gọi là purging – phản ứng đẩy mụn ẩn do Retinoid đẩy nhanh chu kỳ thay da, khiến các nhân mụn dưới da trồi lên nhanh hơn thay vì ẩn sâu như trước.
Purging khác với breakout (mụn nổi do dị ứng hoặc không hợp sản phẩm) ở chỗ purging thường là mụn nhỏ, tập trung ở vùng từng có mụn ẩn và có thể tự giảm sau 4–6 tuần nếu không kích ứng thêm.
Cách khắc phục
Có thể hiểu purging là giai đoạn cần vượt qua khi sử dụng Retinoid. Nếu gặp tình trạng này, bạn nên tiếp tục dùng Retinoid với tần suất ổn định (2–3 lần/tuần), không nặn mụn, và tập trung dưỡng ẩm – chống nắng kỹ để da phục hồi đúng cách.
Nếu sau 6–8 tuần, mụn không giảm mà còn viêm nặng, lan rộng thì có thể bạn đang bị kích ứng hoặc break-out thật sự. Lúc này bạn mưới nên ngưng Retinoid và tham khảo bác sĩ da liễu để kiểm tra tình trạng da.
Khi nào nên dừng Retinoid và khi nào nên bắt đầu sử dụng lại?
Bạn hoàn toàn có thể ngưng tạm thời Retinoid khi da phản ứng quá mạnh và chưa kịp thích nghi. Khi ấy, nên tạm nghỉ 1–2 tuần để tập trung dưỡng ẩm, phục hồi, sau đó quay lại với nồng độ thấp hơn, tần suất thưa hơn và bắt đầu từ đầu.
Nhìn chung, không có công thức cố định cho tất cả mọi người khi sử dụng Retinoid, nhưng bạn có thể tham khảo công thức chung dưới đây trước khi sử dụng:
1, Với da nhạy cảm thì nên bắt đầu bằng nồng độ nhẹ.
2, Dưỡng càng kỹ thì da thích nghi càng nhanh
3, Không nên vội vàng khi sử dụng thì hiệu quả mới bền vững
Kết luận
Dù Retinoid là một trong những hoạt chất “quyền lực” nhất trong thế giới skincare nhưng nó cũng là con dao hai lưỡi nếu dùng sai. Những tác dụng phụ như khô da, đỏ rát, purging… hoàn toàn có thể kiểm soát nếu bạn hiểu nguyên nhân và xử lý đúng cách.
Hãy lắng nghe làn da mình, điều chỉnh từng chút và đừng nản nếu thấy mụn nổi hay da khô nhẹ. Đó không phải là thất bại mà là quá trình da chuyển mình. Retinoid không có khả năng làm da đẹp sau một đêm, nhưng nếu bạn đi đường dài đúng cách thì kết quả sẽ xứng đáng.
